Opis procesu przygotowania LSR

Etap przygotowania Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR) jest jednym z podstawowych kroków w procesie zarządzania strategicznego. Dobrze zaplanowane działania, będące wynikiem rzetelnej diagnozy sytuacji wyjściowej, pozwalają oczekiwać, że realizacja założeń przyniesie oczekiwane rezultaty. LSR LGD „Blisko Krakowa” na lata 2023-2027 powstawać będzie w oparciu o podejście procesowe ukierunkowane na pobudzenie zaangażowania interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w realizację strategii. Tworzenie strategii będzie więc procesem opartym na zasadzie ciągłości i zaangażowania.

LSR LGD „Blisko Krakowa” na lata 2023-2027 zostanie przygotowana z uwzględnieniem najważniejszego zasobu LGD, jakim jest niewątpliwie kapitał ludzki. Partycypacja społeczna na szeroką skalę, która będzie zastosowana w tworzeniu tej strategii, będzie miała na celu odpowiednie zaangażowanie aktorów lokalnych w proces tworzenia, wdrażania i monitorowania strategii, co pozwoli multiplikować efekty zmian i może prowadzić do zmiany ścieżki rozwoju danego terytorium w długim okresie. LSR LGD „Blisko Krakowa” na lata 2023-2027 zostanie przygotowana przy aktywnym udziale lokalnej społeczności.

Oddolny charakter strategii wymaga jednak uczestnictwa społeczności we wszystkich etapach procesu strategicznego, nie tylko w okresie projektowania celów i określania wizji. Jednakże ten pierwszy krok we wspólnym zarządzaniu rozwojem ma kluczowe znaczenie dla powodzenia całego przedsięwzięcia. Na etapie przygotowania LSR LGD „Blisko Krakowa” na lata 2023-2027 wyróżniono następujące zadania:

• zdefiniowanie wyzwań i problemów,
• określanie celów i ustalanie ich hierarchii,
• wskazanie rozwiązań będących sposobami realizacji LSR oraz
• określenie wskaźników, które zobrazują stopień realizacji zadań, a także grup docelowych, których te zadania dotyczą.

Etapem rozpoczynającym proces planowania strategicznego jest rozpoznanie stanu obecnego. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej obszaru objętego strategią, opisująca m.in. obszar geograficzny i populację, jest punktem wyjścia do formułowania kolejnych założeń i zamierzeń w dalszym planowaniu rozwoju. Sytuacja zastana jest skutkiem różnych działań i czynników działających na danym obszarze w przeszłości, ale jest jednocześnie bazą, której uwarunkowania będą rzutować na stan spodziewany w przyszłości. Nie ulega więc wątpliwości, że gruntowna diagnoza rozpatrywanego obszaru jest bazą do dalszych działań. Ważne jest, aby w procesie diagnozowania pozyskać informacje z możliwie największej liczby źródeł, aby zagwarantować najbardziej obiektywną ocenę sytuacji.

Oprócz zebrania danych statystycznych, które ze względu na utrwaloną metodologię ich zbierania pozostają źródłem obiektywnym, planuje się zebrać opinie społeczności lokalnej. Zorganizowane zostaną spotkania z mieszkańcami poszczególnych gmin należących do LGD Blisko Krakowa, na których zebrane zostaną opinie społeczności o obecnym stanie, a także ocenie działań dotychczas podjętych na terenie LGD.

Spotkania odbywać się będą we wszystkich gminach należących do LGD, zgodnie z wcześniej przygotowanym harmonogramem. Wybór miejsca spotkań podyktowany będzie zapewnieniem dogodności i dostępności zgromadzonym uczestnikom. Spotkania, na których zgromadzeni interesariusze będą aktywnie współpracować na rzecz dobra społeczności, będą odbywać się w godzinach popołudniowych umożliwiając przybycie na spotkanie osobom czynnym zawodowo. Jednocześnie w zebraniach uczestniczyć będą przedstawiciele sfery gospodarczej, społecznej i publicznej.

Na spotkaniach przeprowadzona zostanie analiza SWOT – klasyczne narzędzie stosowane w zarządzaniu strategicznym. Na etapie zbierania opinii, definiowania potrzeb i problemów, z poprawnie przeprowadzonej analizy SWOT powinny klarować się, z jednej strony atuty obszaru, które warto podkreślać, utrzymywać ich wysoką rangę i pielęgnować jako filary rozwoju, a z drugiej strony bolączki, których skutki należałoby w przyszłości ograniczyć lub jeśli to możliwe wyeliminować. Uczestnictwo społeczności na tym etapie formułowania strategii jest nie do przecenienia ze względu na doskonałą znajomość lokalnej specyfiki i identyfikacji w poprzednim etapie konkretnych problemów.

Kolejnym etapem prac nad strategią będzie sformułowanie drzewa problemów, którego budowa polega na zastanowieniu się nad przyczynami i skutkami problemów oraz zależnościami pomiędzy nimi. Uczestnicy określą hierarchie ważności problemów napotykanych na danym obszarze, a w dalszej kolejności hierarchie celów, które zostaną zaproponowane dla rozwiązania problemów. Uczestnicy zostaną poproszeni o ocenę wagi zidentyfikowanych problemów (w formie krótkiej ankiety). Następnie do dalszej analizy spośród ocenianych problemów zostaną wybrane te, które według uczestników stanowią najpoważniejsze ograniczenia w rozwoju (od ok. 3 do ok. 5 problemów). Metoda ta pozwala zidentyfikować główny problem oraz wyraźnie rozgraniczyć przyczyny złego stanu rzeczy oraz rezultaty niekorzystnej sytuacji. Ujęcie problemów w charakterystyki odpowiednio przyczyn i skutków pozwala jednocześnie na określenie hierarchii problemów, a także pozwala na podjęcie próby rozgraniczania bądź grupowania „kilku najpoważniej” ocenionych problemów w poszukiwaniu rozwiązań neutralizujących przyczyny.

Kolejnym etapem prac nad barierami rozwoju jest stworzenie drzew celów, czyli próba przekształcenia negatywnej, zidentyfikowanej sytuacji w pozytywne wyniki. O ile drzewo problemów wymaga sformułowania przyczyn i skutków, to drzewo celów odzwierciedlając strukturę i hierarchię drzewa problemów powinno wskazywać na podejmowane działania oraz wyniki tych działań. Metoda drzew problemów i drzew celów pozwala na graficzną prezentację sytuacji problemowej i pomaga w zauważeniu łańcucha powiązań pomiędzy problemami, zależności pomiędzy skutkami i przyczynami.

Praca z mieszkańcami w poszczególnych gminach gwarantuje opracowanie problemów i celów do realizacji na poziomie obszarów, których dotyczy w największym stopniu. Określenie celów oraz kierunków działań na spotkaniach we wszystkich gminach pozwoli na zebranie dużej porcji wiedzy, która podlegać będzie ostatecznej analizie. Ocena proponowanych wcześniej działań polegać będzie na analizie poszczególnych kryteriów takich jak: trafność, efektywność, skuteczność, oddziaływanie, trwałość, realność założeń, mierzalność efektów, itp.

Dodatkowo osoby, które nie mogły wziąć udziału w spotkaniach będą miały wpływ na tworzenie LSR poprzez wypełnienie udostępnionej ankiety dostępnej w wersji elektronicznej i papierowej.

Podczas dyskusji i analiz w trakcie planowanych spotkań oraz na każdym etapie tworzenia LSR, będą w szczególności podkreślane i brane pod uwagę zagadnienia związane z: Innowacyjnością – w tym, promowanie transferu wiedzy i innowacyjności, tworzenie ekosystemów innowacji zrzeszających podmioty publiczne i prywatne, które są szansą dla społeczności wiejskiej na dalszy rozwój, wymiana wiedzy między podmiotami wprowadzającymi innowacje, prowadzenie działań w zakresie finansowania badań naukowych i innowacji, zwracając szczególną uwagę na małe i średnie przedsiębiorstwa, które już prowadzą działalność na obszarach wiejskich lub planują ją rozpocząć;

Cyfryzacją – w tym, działania na rzecz likwidacji przepaści między obszarami wiejskimi i miejskimi oraz umożliwienie powszechnego i przystępnego cenowo dostępu do szybkich łączy internetowych, rozwój kompetencji niezbędnych do przeprowadzenia transformacji cyfrowej obszarów wiejskich, w tym dostęp do wysoce efektywnego ekosystemu edukacji cyfrowej i uczestniczenie w tym ekosystemie, a także promowanie umiejętności cyfrowych i przedsiębiorczości, aby każdy mógł czerpać korzyści z transformacji cyfrowej,

Środowiskiem i klimatem – w tym wspieranie stosowania przyjaznych dla środowiska metod produkcji, które ograniczają emisje CO2, poprawią jakość gleb, wód oraz zwiększą retencję wody. Realizacja inwestycji związanych z powtórnym obiegiem wody i ograniczaniem zużycia energii w produkcji. Prowadzenie działań ograniczających niską emisję oraz promowanie zrównoważonej energii.

Zmianami demograficznymi (z uwzględnieniem starzenia się społeczeństwa oraz wyludnienia) – w tym, prowadzenie działań nakierowanych na wsparcie zakładania i funkcjonowania rodziny i zapewnienia jej bezpieczeństwa socjalnego zdrowotnego dostępności do odpowiedniej jakości usług edukacyjnych kulturalnych i rekreacyjnych, poprawa sytuacji materialnej mieszkańców oraz przyciągnięcie do regionu ludzi młodych poprzez aktywizację i wzmocnienie konkurencyjności regionalnego rynku pracy, wsparcie dla osób powracających na rynek pracy lub będących w trudnej sytuacji na rynku pracy.

W trakcie prowadzenia konsultacji społecznych zostanie przedstawiona propozycja utworzenia partnerstw na rzecz przeprowadzenia międzynarodowego i krajowego projektu współpracy, które przyczynią się do rozwoju obszaru.

Po wyborze celów oraz kierunków działań i ustaleniu ich hierarchii nastąpi przejście do kolejnej fazy planowania, czyli opracowanie zestawu wskaźników i mierników, które pozwolą na ocenę stopnia realizacji celów i zamierzeń strategii, a także wskazanie grup docelowych, które będą objęte danym działaniem. Praca nad określaniem wskaźników i mierników wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu analizy danych, metodyki badań ewaluacyjnych, a także zagadnień statystycznych, w szczególności związanych z możliwością oszacowania potencjalnej dostępności danych, na podstawie których będzie można wnioskować o stopniu realizacji celów.

Za pracę nad zestawem wskaźników oraz wskazaniem grupy docelowej danego działania odpowiedzialny będzie zespół opracowujący strategię.

Ostatnim etapem będzie opracowanie planu finansowego. Do udziału we wskazanych spotkaniach zaproszeni zostaną wszyscy przedstawiciele sfery społecznej, gospodarczej i  publicznej zamieszkujący bądź prowadzący działalność na obszarze LGD, a w szczególności ci z danej gminy w przypadku spotkań dedykowanych danej gminie. Dołoży się wszelkich starań aby reprezentacja poszczególnych sfer: społecznej, gospodarczej i publicznej nie była dominująca w stosunku do pozostałych. Podobnie jeśli chodzi o reprezentację poszczególnej gminy – dołoży się wszelkich starań, aby członkowie zespołu opracowującego strategię mieli na uwadze przede wszystkich dobro społeczności całego obszaru LGD, a nie tylko interes gmin, które reprezentują.

Społeczność lokalna zostanie poinformowana o miejscach i terminach spotkań konsultacyjnych przy użyciu wielu form komunikacji. W celu zachęcenia jak największej liczby mieszkańców do włączenia się w tworzenie LSR zostanie przeprowadzona akcja promocyjna. Planuje się wysłanie zaproszeń do wszystkich radnych, sołtysów i liderów lokalnych, a dodatkowo zostaną rozdystrybuowane plakaty i ulotki.

O terminie spotkań zostaną powiadomieni również przedstawiciele samorządów lokalnych, organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy, rolnicy oraz mieszkańcy poszczególnych gmin. Zakłada się również umieszczenie ogłoszeń na tablicach wiejskich oraz tablicach urzędowych, na dedykowanej stronie internetowej, stronach internetowych gmin oraz na profilach facebook LGD i gmin. Zostaną wysłane również e-maile do członków LGD i osób współpracujących z LGD. Następnie zostaną przeprowadzone spotkania informacyjno-konsultacyjne w każdej z gmin obszaru LSR w miejscu dogodnym dla wszystkich zainteresowanych. Dodatkowo przeprowadzone zostanie badanie ankietowe przy użyciu formularzy papierowych i w formie elektronicznej.

Zakłada się, że wypracowane cele i kierunki działań będą realizowane za pośrednictwem wielofunduszowego instrumentu RLKS i współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).